

تحصیل در کانادا برای بسیاری از جوانان، تنها یک تصمیم تحصیلی نیست، بلکه مسیری برای ساخت آیندهای مطمئن در کشوری پیشرفته و مهاجرپذیر است. در دههی اخیر، کانادا همواره در میان پنج مقصد برتر تحصیلی جهان قرار داشته است. دانشگاههایی مانند تورنتو، مکگیل، بریتیش کلمبیا و واترلو، با استانداردهای بالای آموزشی و فرصتهای شغلی پس از فارغالتحصیلی، باعث شدهاند این کشور به مقصدی ایدهآل برای دانشجویان بینالمللی، از جمله ایرانیان، تبدیل شود.
با این حال، یکی از پرسشهای همیشگی متقاضیان این است که آیا تحصیل رایگان در کانادا واقعاً وجود دارد؟ پاسخ کوتاه این است که بله وجوددارد اما برای افراد واجد شرایط، کاملاً امکانپذیر است. در واقع، اگر رزومهی تحصیلی قوی، مهارت زبانی بالا و برنامهریزی دقیق داشته باشید، میتوانید هزینهی تحصیل خود را تا حد زیادی کاهش دهید یا حتی به صفر برسانید.
تحصیل رایگان در کانادا در معنای واقعی آن، به کمک بورسیهها و حمایتهای مالی معتبر امکانپذیر است. این بورسیهها، بسته به مقطع و رشته، میتوانند شهریه، هزینهی زندگی، بیمه و حتی هزینهی رفتوآمد دانشجو را پوشش دهند.
تحصیل رایگان در کانادا به معنای حذف شهریه از طریق حمایت مالی است، نه تحصیل بدون هیچ هزینهای.
زمانیکه دانشگاه یا بنیاد مالی تمام هزینهی شهریه و بخشی از هزینهی زندگی را تقبل میکند، شما در عمل بهصورت رایگان تحصیل میکنید.
این حمایتها معمولاً در قالب موارد زیر ارائه میشوند:
بورسیههای فول فاند که شهریه، کتاب، خوابگاه و هزینههای جانبی را پوشش میدهند
فاندهای تحصیلات تکمیلی ویژهی مقاطع کارشناسیارشد و دکتری که علاوه بر حذف شهریه، شامل کمکهزینهی ماهانه نیز هستند
معافیتهای شهریه که بخشی یا کل شهریه را برای دانشجویان ممتاز یا واجد شرایط مالی حذف میکنند

معدل یکی از نخستین شاخصهایی است که داوران بورسیه بررسی میکنند.
برای بورسیههای فولفاند کارشناسی، معمولاً معدل بالای ۱۷ از ۲۰ یا معادل +A در این سیستم توصیه میشود. در مقاطع کارشناسیارشد و دکتری، دانشگاهها علاوه بر معدل بالا، به کیفیت دانشگاه محل تحصیل قبلی، نمرات دروس اصلی رشته و سطح پروژههای انجامشده نیز توجه دارند.
داشتن ریزنمرات ترجمهشده رسمی و گواهی معتبر از دانشگاه مبدأ الزامی است. اگر در طول تحصیل جوایز علمی، مقامهای پژوهشی یا رتبه کنکور داشتهاید، حتماً آنها را در رزومه درج کنید؛ زیرا چنین سوابقی میتواند پروندهی شما را نسبت به رقبا متمایز کند.
اکثر دانشگاههای کانادا تحصیل را به زبان انگلیسی یا فرانسوی ارائه میدهند. بنابراین، ارائهی مدرک زبان معتبر یکی از پیششرطهای اصلی برای دریافت بورسیه است.
رایجترین آزمونها عبارتاند از:
IELTS Academic: حداقل نمره کلی ۶.۵ تا ۷ برای کارشناسی و ۷ تا ۷.۵ برای مقاطع تحصیلات تکمیلی
TOEFL iBT: معمولاً نمره ۹۰ تا ۱۰۰ به بالا
TEF/TCF: برای دانشگاههایی که آموزش را به زبان فرانسوی ارائه میدهند
برخی از بورسیههای رقابتی مانند Lester B. Pearson یا Donald A. Wehrung نیازمند نمره زبان درخشان و توانایی نگارش آکادمیک پیشرفته هستند.
داشتن مدرک زبان معتبر نهتنها الزامی است، بلکه نشان میدهد که شما آمادهی تحصیل در محیط دانشگاهی بینالمللی هستید.
رزومه تحصیلی و انگیزهنامه (Statement of Purpose) دو سند کلیدی هستند که اغلب سرنوشت اپلای شما را تعیین میکنند.
در رزومه باید موارد زیر بهصورت خلاصه و شفاف درج شوند:
سوابق تحصیلی
فعالیتهای پژوهشی و پروژهها
دورههای آموزشی و مهارتهای مرتبط با رشته
جوایز، افتخارات و مدارک بینالمللی
مهارتهای نرم (Soft Skills) مثل رهبری، کار تیمی و تفکر تحلیلی
انگیزهنامه باید داستان تحصیلی و هدف شما را روایت کند؛ چرا این رشته؟ چرا این دانشگاه؟ و چگونه دریافت این بورسیه با مسیر شغلی شما همسو است.
دانشگاهها به دنبال دانشجویانی هستند که نشان دهند بهدنبال رشد، تحقیق و تأثیرگذاری واقعیاند، نه صرفاً تحصیل رایگان.
توصیهنامهها (Letter of Recommendation) بخش تأییدکنندهی رزومهی شما هستند.
بهترین حالت، دریافت حداقل دو توصیهنامه از اساتیدی است که شما را از نزدیک میشناسند و میتوانند دربارهی توانایی علمی، اخلاق حرفهای و پتانسیل پژوهشی شما بنویسند.
توصیهنامههای عمومی و کوتاه معمولاً اثر کمی دارند. هر چه توصیهنامه شخصیتر، دقیقتر و منسجمتر باشد، احتمال جلب نظر کمیتهی پذیرش بیشتر است.
اغلب بورسیههای بزرگ کانادا دارای ددلاین زودتر از زمان اپلای معمولی هستند.
برای مثال، بورسیه Lester B. Pearson دانشگاه تورنتو معمولاً تا نوامبر هر سال بسته میشود، در حالی که پذیرش عمومی دانشگاه ممکن است تا ژانویه ادامه یابد.
بنابراین لازم است متقاضیان از شش تا دوازده ماه قبل از مهلت نهایی، مدارک خود را آماده کنند.
تهیهی ترجمه رسمی ریزنمرات، گرفتن مدرک زبان، نوشتن SOP و درخواست توصیهنامهها معمولاً بیش از تصور زمانبر است.
برای دریافت فاندهای پژوهشی در مقاطع ارشد و دکتری، داشتن سابقهی تحقیقاتی نقش تعیینکننده دارد.
انتشار مقاله در ژورنالها، شرکت در کنفرانسها یا همکاری در پروژههای دانشگاهی، نشاندهندهی آمادگی شما برای ادامهی مسیر آکادمیک است.
اگر هنوز سابقهی رسمی ندارید، میتوانید با اساتید دانشگاه خود یا پروژههای دانشجویی شروع کنید و یک نمونه کار تحقیقاتی کوچک بسازید. این تجربهها معمولاً در رزومهی فاند بسیار ارزشمندند.
هر دانشگاه معیارها و اولویتهای خاص خود را دارد. به همین دلیل، موفقیت در دریافت بورسیه مستلزم انتخاب هوشمندانهی مقصد است.
پیشنهاد میشود فهرست دانشگاهها را به سه گروه تقسیم کنید:
Reach Schools: دانشگاههای سطح بالا با رقابت زیاد
Match Schools: دانشگاههایی که سطح علمیتان با میانگین دانشجویان آنها همخوانی دارد
Safe Schools: گزینههای امن با احتمال بالای پذیرش
چنین رویکردی شانس موفقیت شما را افزایش میدهد و باعث میشود منابع مالی و زمانی خود را هدفمندتر مصرف کنید.

در سال ۲۰۲۵ میانگین شهریه برای دانشجویان بینالمللی در کانادا بین ۲۵٬۰۰۰ تا ۳۵٬۰۰۰ دلار کانادا در سال است.
اما بیش از ۱۴۰ نوع بورسیه و کمکهزینهی رسمی توسط دانشگاهها و دولتهای استانی ارائه میشود که بسیاری از آنها کل شهریه و حتی هزینههای زندگی را پوشش میدهند.
از مهمترین بورسیههای معتبر میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
Lester B. Pearson Scholarship از دانشگاه تورنتو؛ ویژهی دانشجویان ممتاز کارشناسی با پوشش کامل شهریه و خوابگاه برای چهار سال
Donald A. Wehrung Award از دانشگاه بریتیش کلمبیا؛ مخصوص دانشجویان بااستعداد از کشورهای در حال توسعه
Vanier Graduate Scholarship برنامهی فدرال برای مقطع دکتری با پرداخت سالانه ۵۰ هزار دلار
UdeM Exemption Scholarship از دانشگاه مونترال؛ شامل معافیت کامل شهریه برای دانشجویان بینالمللی
York Distinction Scholarship از دانشگاه یورک؛ تا سقف ۱۴۰ هزار دلار کانادا برای چهار سال تحصیل کارشناسی
در مقاطع تحصیلات تکمیلی نیز بسیاری از دانشجویان از فاندهای پژوهشی و تدریس (RA/TA) استفاده میکنند. این فاندها معمولاً شهریه را حذف کرده و ماهانه مبلغی برای پوشش هزینههای زندگی پرداخت میکنند
۱. دریافت بورسیههای فولفاند (Fully Funded Scholarships)
کاملترین نوع حمایت مالی دانشگاهها و دولتهای کاناداست.
شهریه، خوابگاه، کتاب و گاهی هزینه زندگی را پوشش میدهد.
معروفترین بورسیهها:
Lester B. Pearson (دانشگاه تورنتو)
Donald A. Wehrung (دانشگاه بریتیش کلمبیا)
Vanier Graduate Scholarship (ویژه دکتری)
York Distinction Scholarship (دانشگاه یورک)
نیازمند معدل بالا، نمره زبان قوی و انگیزهنامه حرفهای است.
۲. استفاده از فاندهای تحصیلات تکمیلی (RA/TA/Fellowship)
مخصوص مقاطع کارشناسیارشد و دکتری است.
معمولاً شامل شهریه صفر و کمکهزینه ماهانه بین ۲ تا ۳.۵ هزار دلار میشود.
انواع آن:
RA: همکاری پژوهشی با استاد راهنما
TA: کمک به تدریس و تصحیح تکالیف
Fellowship: حمایت مالی مستقیم بدون تعهد کاری
این فاندها پرکاربردترین مسیر برای تحصیل رایگان در مقاطع بالا هستند.
۳. بهرهمندی از معافیت شهریه (Tuition Waiver)
دانشگاههای کانادایی برای دانشجویان ممتاز یا دارای شرایط خاص، تخفیف یا حذف کامل شهریه ارائه میدهند.
معمولاً در مقاطع پژوهشمحور یا برنامههای خاص استانی دیده میشود.
تفاوتش با بورسیه در این است که فقط شهریه را حذف میکند، نه سایر هزینهها.
۴. کار دانشجویی در حین تحصیل
دانشجویان بینالمللی میتوانند تا ۲۴ ساعت در هفته کار کنند.
میانگین درآمد: ۱۲۰۰ تا ۱۸۰۰ دلار در ماه.
بهترین گزینه برای پوشش بخشی از هزینههای زندگی روزمره.
مشاغل متداول: کتابخانه، کافه، خدمات فناوری، پشتیبانی اداری.
تجربه کاری در کانادا رزومه شما را برای مقاطع بعدی تقویت میکند.
۵. تحصیل ترکیبی (Hybrid Learning)
ترکیب آموزش آنلاین و حضوری است.
بخشی از دروس در کشور مبدأ گذرانده میشود و فقط برای مراحل نهایی به کانادا میروید.
باعث کاهش هزینه اقامت، حملونقل و تغذیه میشود.
گزینهای مناسب برای شروع ارزانتر و انتقال بعدی به محیط دانشگاهی.
۶. انتخاب هوشمندانه دانشگاه و استان
شهریه در استانهای مانیتوبا، نیوبرانزویک و ساسکاچوان پایینتر از استانهای بزرگی مثل انتاریو است.
میانگین شهریهها:
University of Manitoba: حدود ۱۸٬۰۰۰ دلار در سال
University of Regina: حدود ۲۷٬۰۰۰ دلار
University of Toronto: بیش از ۴۵٬۰۰۰ دلار
انتخاب دانشگاههای کمهزینه میتواند تا ۳۰٪ صرفهجویی ایجاد کند.
جمعبندی کوتاه:
ترکیب یک بورسیه قوی، فاند تحصیلی مناسب و کار پارهوقت میتواند تحصیل در کانادا را در عمل رایگان یا بسیار مقرونبهصرفه کند.

تحصیل در کانادا میتواند یکی از گرانترین تصمیمهای زندگی یک دانشجو باشد، اما اگر مسیر درست را بشناسید، میتوانید هزینهها را به حداقل برسانید یا حتی عملاً رایگان تحصیل کنید. در سال ۲۰۲۵ فرصتهای مالی و روشهای قانونی متعددی وجود دارند که با ترکیب هوشمندانهی آنها، میتوان هزینه تحصیل را تا ۹۰٪ کاهش داد. در ادامه، به راههای واقعی و آزمودهشده برای دستیابی به این هدف میپردازیم.
۱. استفاده از بورسیههای جزئی (Partial Scholarships)
اگر موفق به دریافت بورسیه فولفاند نشدید، هنوز گزینههای زیادی وجود دارد. بسیاری از دانشگاههای کانادا بورسیههای جزئی ارائه میدهند که بین ۲۰ تا ۸۰ درصد شهریه را پوشش میدهند. این بورسیهها معمولاً براساس معدل، فعالیتهای داوطلبانه، مهارتهای رهبری یا نیاز مالی اعطا میشوند. برای افزایش شانس، توصیه میشود حداقل سه تا پنج برنامه بورسیه را همزمان بررسی کنید.
۲. ترکیب بورسیه و کار دانشجویی
یکی از بهترین راهها برای تحصیل کمهزینه، ترکیب یک بورسیه متوسط با کار پارهوقت است. طبق قانون جدید اداره مهاجرت کانادا (IRCC)، دانشجویان بینالمللی میتوانند تا ۲۴ ساعت در هفته طی ترم تحصیلی و در تعطیلات بهصورت تماموقت کار کنند. درآمد ماهانه بین ۱٬۲۰۰ تا ۱٬۸۰۰ دلار میتواند هزینههای زندگی و بخشی از شهریه را پوشش دهد.
۳. استفاده از بورسیههای استانی و منطقهای
علاوه بر بورسیههای دانشگاهی، دولتهای استانی کانادا نیز برنامههای حمایتی خاص خود را دارند. برای مثال:
بورسیه OGS در استان انتاریو برای تحصیلات تکمیلی، تا سقف ۱۵٬۰۰۰ دلار در سال
برنامه شایستگی کبک (Quebec Merit Scholarship) ویژه دانشجویان ممتاز خارجی
بورسیه Manitoba Graduate Fellowship برای دانشجویان مقاطع بالا
این بورسیهها معمولاً رقابت کمتری نسبت به بورسیههای سراسری دارند و احتمال موفقیت بیشتری برای دانشجویان بینالمللی فراهم میکنند.
۴. تحصیل در دانشگاههای دارای ساختار فاند خودکار (Automatic Funding)
برخی دانشگاهها هنگام پذیرش، بدون نیاز به درخواست جداگانه، به دانشجویان واجد شرایط فاند خودکار اعطا میکنند. برای مثال، University of Waterloo، University of Alberta و Western University در مقاطع تحصیلات تکمیلی چنین برنامهای دارند. کافیست مدارک کامل و رزومه قوی ارائه دهید تا در همان زمان پذیرش، فاند به شما تعلق گیرد.
۵. کاهش هزینه از طریق برنامههای تحقیقاتی یا پروژهمحور
در رشتههایی مانند مهندسی، علوم کامپیوتر و زیستفناوری، دانشجویانی که در پروژههای تحقیقاتی مشارکت فعال دارند، معمولاً از حمایت مالی استاد یا دپارتمان برخوردار میشوند. اگر قبل از اپلای با استاد مکاتبه کنید و در پروژهاش همکاری کنید، شانس زیادی برای دریافت فاند کامل یا دستکم معافیت شهریه خواهید داشت.
۶. بهرهگیری از فرصتهای آنلاین و یادگیری ترکیبی (Hybrid/Online Programs)
در سال ۲۰۲۵، بسیاری از دانشگاههای کانادایی بخشی از دروس را بهصورت آنلاین ارائه میدهند. این مدل تحصیل به شما اجازه میدهد بخش نظری دوره را در کشور خود بگذرانید و تنها برای بخش عملی یا پایاننامه به کانادا سفر کنید. با این روش، هزینه اقامت و رفتوآمد به میزان چشمگیری کاهش مییابد.
۷. انتخاب رشتههای دارای فاند بیشتر
همه رشتهها از نظر بودجه و فاند برابر نیستند. معمولاً رشتههایی مانند مهندسی، علوم پایه، پزشکی، آموزش و فناوری اطلاعات بودجههای تحقیقاتی بالاتری دارند. در مقابل، رشتههای هنری یا مدیریت کمتر فاند دریافت میکنند. انتخاب رشتهای با ظرفیت بالای فاند، احتمال تحصیل رایگان را افزایش میدهد.
۸. درخواست فاند از مؤسسات خارجی و NGOها
علاوه بر دولت و دانشگاه، برخی بنیادهای بینالمللی مانند Rotary Foundation و Aga Khan Foundation برای دانشجویان کشورهای در حال توسعه فاند تحصیلی ارائه میکنند. این نوع فاندها معمولاً هزینه شهریه، اقامت و حتی بیمه را هم پوشش میدهند.
۹. اقامت در استانهای کمهزینه
اگر بهجای شهرهای گران مانند تورنتو یا ونکوور، در استانهایی مانند مانیتوبا، نیوبرانزویک یا ساسکاچوان تحصیل کنید، هزینه زندگی شما تا ۴۰ درصد کمتر میشود. این تفاوت هزینه، در کنار بورسیههای محلی، تحصیل را تقریباً رایگان میکند.
۱۰. استفاده از معافیتهای مالیاتی دانشجویی
دانشجویان بینالمللی در کانادا میتوانند بخشی از شهریه و هزینههای آموزشی خود را بهعنوان اعتبار مالیاتی (Tax Credit) ثبت کنند. با این کار، در صورت داشتن درآمد دانشجویی، مالیات پرداختی کاهش مییابد و مبلغ قابل توجهی بهصورت بازپرداخت به حسابشان برمیگردد.
زودتر شروع کنید
اغلب بورسیهها یک سال قبل از شروع ترم بسته میشوند
مدارک کامل ارسال کنید
هر نقص در مدارک حتی جزئی میتواند باعث رد شدن اپلیکیشن شود
بهصورت هدفمند اقدام کنید
فقط برای بورسیههایی اپلای کنید که واقعاً با رشته و سوابقت همخوانی دارند
انگیزهنامه شخصیسازیشده بنویسید
از متنهای آماده استفاده نکنید درباره مسیر زندگی هدف تحصیلی و اثر اجتماعی تحصیل بنویسید
ارتباط با استادان برقرار کنید
در مقاطع ارشد و دکتری مکاتبه مستقیم با اساتید (Email Outreach) میتواند کلید اصلی دریافت فاند باشد
از فرصتهای استانی و بورسیههای کوچک غافل نشوید
ترکیب چند فاند جزئی گاهی همان اثر یک بورسیه کامل را دارد
۱. آیا واقعاً میتوان در کانادا رایگان تحصیل کرد؟
بله، اما برای تعداد محدودی از دانشجویان که واجد شرایط علمی، زبانی و مالی هستند. معمولاً از طریق بورسیههای فولفاند یا فاندهای تحصیلات تکمیلی این امکان فراهم میشود.
۲. آیا دانشجویان ایرانی میتوانند از بورسیههای کانادایی استفاده کنند؟
بله، محدودیتی برای ملیت وجود ندارد. دانشجویان ایرانی در سالهای اخیر موفق به دریافت بورسیههایی مانند Vanier و Pearson شدهاند.
۳. آیا امکان تحصیل رایگان در مقطع کارشناسی وجود دارد؟
در مقطع کارشناسی معمولاً بورسیهها رقابتیتر و محدودترند، اما دانشگاههایی مانند تورنتو، یورک و بریتیش کلمبیا بورسیههای کامل برای دانشجویان بینالمللی ارائه میدهند.
۴. هزینه زندگی دانشجویی در کانادا چقدر است؟
بهطور میانگین بین ۱۵ تا ۱۸ هزار دلار کانادا در سال. با کار پارهوقت میتوان بخش بزرگی از این هزینه را پوشش داد.
۵. آیا بدون مدرک زبان میتوان برای بورسیه اقدام کرد؟
خیر، تقریباً تمام دانشگاههای کانادایی مدرک زبان معتبر (IELTS یا TOEFL) را الزامی میدانند. فقط در موارد استثنایی و برای برخی برنامههای تحقیقمحور ممکن است معافیت در نظر گرفته شود.
۶. بهترین زمان برای شروع فرایند اپلای چیست؟
حداقل ۹ تا ۱۲ ماه قبل از شروع ترم تحصیلی. این بازه برای آمادهسازی مدارک، رزومه و ارتباط با اساتید ضروری است.
۷. آیا میتوان در حین تحصیل کار کرد؟
بله، دانشجویان بینالمللی طبق قوانین جدید IRCC میتوانند در طول ترم تا ۲۴ ساعت در هفته و در تعطیلات بهصورت تماموقت کار کنند.
تحصیل رایگان در کانادا دیگر یک رؤیای دور از دسترس نیست؛ بلکه با برنامهریزی، دقت و انتخاب هوشمندانه، کاملاً قابلدستیابی است.
ترکیب بورسیههای تحصیلی، فاندهای دانشگاهی و کار پارهوقت میتواند هزینههای تحصیل و زندگی را به حداقل برساند و مسیر شما را برای ساخت آیندهای مطمئن هموار کند.
برای دانشجویان ایرانی که قصد پرداخت شهریه دانشگاههای کانادایی را دارند، استفاده از خدمات امن و سریع صرافی آینده بهترین گزینه است. این صرافی با مجوز رسمی و سالها تجربه امکان پرداخت شهریه دانشگاه کانادا و هزینههای دانشجویی را با کارمزد پایین و اطمینان کامل فراهم میکند.